24 grudnia, gdy Polacy zasiadają do wigilijnej kolacji, jednym z najważniejszych momentów jest wypatrywanie pierwszej gwiazdki na niebie. To właśnie jej pojawienie symbolizuje rozpoczęcie świętowania i nawiązuje do biblijnej Gwiazdy Betlejemskiej, która prowadziła Trzech Króli do miejsca narodzin Jezusa. Ale czy kiedykolwiek zastanawialiśmy się, co dokładnie obserwujemy na niebie tego dnia? Czy jest to gwiazda, a może planeta?
Tradycja pierwszej gwiazdki – skąd się wzięła?
Wypatrywanie pierwszej gwiazdki to zwyczaj głęboko zakorzeniony w polskiej kulturze. Symbolizuje gwiazdę betlejemską, która według Ewangelii była znakiem zwiastującym narodziny Jezusa. Choć Gwiazda Betlejemska mogła być w rzeczywistości koniunkcją planet lub jasnym zjawiskiem astronomicznym, tradycja jej wypatrywania przetrwała w formie poszukiwania pierwszego obiektu na niebie po zmroku.
Pierwsza gwiazdka to również moment symbolicznego oczekiwania na spotkanie z bliskimi. Wyznacza początek wigilijnej kolacji, łamania się opłatkiem i składania życzeń, wprowadzając wyjątkową atmosferę do rodzinnego świętowania.
O której zaczynamy Wigilię w 2024 roku?
Wigilia w 2024 roku przypada w fazie jasnego, zimowego nieba, które po zachodzie Słońca szybko staje się ciemne. Poszukiwania pierwszej gwiazdki rozpocznij zaraz po zmierzchu, około 16:00–16:30, kiedy niebo zaczyna ciemnieć, a najjaśniejsze obiekty stają się widoczne.
Przyjrzyjmy się niebu z perspektywy godziny 16. Wśród obiektów, które mogą być uznane za „pierwszą gwiazdkę”, wyróżniają się:
Planeta Wenus: Znana jako „Gwiazda Wieczorna”, Wenus będzie widoczna na południowym, południowo-zachodnim niebie już po zmroku. To jasny, wyrazisty punkt, który z łatwością przyciąga wzrok i często jest mylony z gwiazdą. Wenus o tym czasie będzie najjaśniejszym obiektem wieczornego nieba i to jej przysługuje miano „pierwszej gwiazdki”.
Planeta Jowisz: Na wschodnim niebie zobaczymy Jowisza – również bardzo jasny punkt, który widać bez problemu nawet z terenów miejskich. Jowisz ma o wiele niższy blask niż Wenus, ale w razie problemów z zachmurzeniem po stronie gdzie ma znajdować się Wenus to on może wyznaczać godzinę rozpoczęcia kolacji wigilijnej.
Pierwsza gwiazdka – symbolika
Choć technicznie często wypatrujemy planet, takich jak Wenus czy Jowisz, magia pierwszej gwiazdki tkwi w jej symbolice. To moment, który łączy pokolenia, pozwala zatrzymać się na chwilę i skupić na tym, co najważniejsze – bliskości i wspólnym świętowaniu.
