Księżyc zakryje Saturna w sobotę 4 stycznia

Pierwsza sobota nowego roku, 4 stycznia 2025, przyniesie wyjątkowe wydarzenie astronomiczne, które łączy dwa fascynujące zjawiska: koniunkcję i okultację. W godzinach wieczornych Księżyc znajdzie się w bliskiej odległości kątowej od Saturna, co nazywamy koniunkcją, a następnie zasłoni tę planetę, co określamy jako okultację.

Czym są koniunkcja i okultacja?

Koniunkcja: Jest to moment, gdy dwa obiekty na niebie znajdują się blisko siebie w linii widzianej z Ziemi. W tym przypadku Księżyc i Saturn będą sukcesywnie się zbliżać i do momentu zakrycia będziemy mówili o koniunkcji.
Okultacja: Następuje, gdy jeden obiekt zasłania inny, przechodząc przed nim. Podczas tego zjawiska Księżyc zakryje Saturna, który na ponad godzinę zniknie za jego tarczą.

Kiedy i jak obserwować zakrycie Saturna?

Zjawisko zakrycia Saturna rozpocznie się około 18:38 czasu lokalnego, ale dokładny moment może różnić się w zależności od miejsca obserwacji. Dla mieszkańców Poznania (lokalizacja naszej redakcji) Saturn zacznie być zasłaniany przez Księżyc właśnie o tej godzinie, a pełne zakrycie potrwa około godzinę. Jak to będzie wyglądało w innych regionach kraju opisuję w dalszej części artykułu.

W czasie zakrycia obydwa obiekty będą znajdowały się na niebie południowo-zachodnim na wysokości około 20 stopni ponad horyzontem. Bez większych problemów znajdziecie Księżyc, który będzie oświetlony w 25%. Saturn będzie w tym czasie zmierzać ku nieoświetlonej części tarczy Księżyca. Mimo, że ta część Księżyca będzie nieoświetlona bezpośrednio przez Słońce, to bez problemu zauważycie światło popielate.

Po zakryciu Saturna przez Księżyc nadejdzie ponad godzina oczekiwania na drugą część zjawiska – odkrycie planety. Moment ten nastąpi, gdy Księżyc znajdzie się na wysokości około 14 stopni nad południowo-zachodnim horyzontem. Warto upewnić się, że widoku nie zasłonią żadne przeszkody, takie jak wysoki budynek czy drzewa. Saturn pojawi się przy jasnej, oświetlonej części Księżyca, tworząc zapierający dech widok. Obserwatorzy korzystający z teleskopów o dużym powiększeniu będą mogli podziwiać szczegóły powierzchni Księżyca oraz pierścienie Saturna, które wyłonią się zza jego tarczy, dostarczając wyjątkowych wrażeń wizualnych. W Poznaniu odkrycie nastąpi o godzinie 19:40.

Jak najlepiej obserwować zakrycie?

Gołym okiem

Co zobaczymy? Saturn, jako jasny punkt na niebie zacznie stopniowo znikać za tarczą Księżyca. Nie nastąpi to nagle, tylko potrwa kilkanaście sekund. Tyle czasu Saturn będzie wytracać swoją jasność, aż całkowicie zniknie za tarczą Księżyca. Po około godzinie ponownie się pojawi.
Ograniczenia: Gołym okiem nie dostrzeżemy szczegółów planety ani subtelnych szczegółów zjawiska. Warto znać dokładny czas zakrycia i odkrycia dla swojej miejscowości, by nie przegapić momentu okultacji.

Przez lornetkę

Co zobaczymy? Lornetka pozwoli dostrzec Saturna jako wyraźniejszy punkt. Zniknięcie planety za nieoświetloną przez Słońce stroną Księżyca oraz jej ponowne pojawienie się przy oświetlonej stronie będzie bardziej efektowne. Dobrze widoczna będzie struktura oświetlonej części Księżyca. Wyraźnie zobaczymy światło popielate. Natomiast sam Saturn nadal będzie punktem bez większych szczegółów (chyba, że dysponujecie potężnymi lornetkami astronomicznymi).

Przez teleskop

Co zobaczymy? Teleskop pokaże Saturna z detalami – widoczne będą jego pierścienie, które znikną za tarczą Księżyca, dodając niezwykłej dramaturgii temu wydarzeniu.
Najlepsze wrażenia: Teleskop pozwala uchwycić momenty tuż przed zakryciem i po odkryciu z niesamowitą precyzją, co jest gratką dla miłośników astrofotografii. Teleskop wyposażony w kamery astronomiczne zarejestruje bardzo szczegółowe obrazy.

Godzina zakrycia i odkrycia z perspektywy Polski i Europy

W zależności od miejsca prowadzenia obserwacji czas rozpoczęcia zakrycia i odkrycia Saturna przez Księżyc będzie się nieznacznie różnić. Wybrane miasta w Polsce:

Miasto	Zakrycie	Odkrycie
Poznań	18:38	19:40
Szczecin	18:35	19:39
Gdańsk	18:38	19:40
Warszawa	18:42	19:41
Rzeszów	18:45	19:40
Wrocław	18:39	19:40

Zjawisko zakrycia Saturna zobaczymy nie tylko w Polsce. Kilka wybranych miast europejskich:

Miasto	Zakrycie	Odkrycie
Berlin	18:34	19:38
Amsterdam	18:26	19:34
Paryż	18:23	19:32
Londyn	17:21	18:30
Rzym	18:34	19:29
Barcelona	18:23	19:27
Oslo	18:30	19:34